Opleidingen voor de personeelsleden van de zorgcentra na seksueel geweld

25/09/2023

09:00-12:15 Introductie & Zorgcentra na Seksueel Geweld - Flo Vincent & Heleen De Keyzer (IGVM)

13:00-16:15 Seksueel geweld - Saar Baert
 

26/09/2023

09:00-10:00 Rol Forensisch verpleegkundige + Psycholoog algemeen - Inge Thijs & Xandra Vervoort

13:30-16:45 De eerste psychologische hulp - Inge Thijs & Xandra Vervoort

27/09/2023

09:00-13:15 Inleiding tot het gerechtelijk systeem en het strafrecht - Ann Soenens

14:00-16:45 Beroepsgeheim - Paulien Walraet

28/09/2023

09:00-12:15 Zorg voor steunfiguren - Lina Helaert & Annelore Verborg

13:00-16:45 Rollenspellen - Lina Helaert & Annelore Verborg

29/09/2023

09:00-10:00 Zorg voor minderjarige slachtoffers - Annelies Cardon (IGVM)

10:15-11:45  Zorg voor minderjarige slachtoffers : rechtspositie minderjarige en deontologie - Liesbeth Legiest

12:45-16:30 Samenwerking met verenigingen voor minderjarige slachtoffers - Sara Diels & Carla Ivens

03/10/2023

09:00-13:15 Zorg voor slachtoffers met psychiatrische problematiek - Rick Roels

13:00-16:45 Communicatieve vaardigheden - Carlo Carton

04/10/2023

09:00-12:15 Medische zorg meerderjarige (+ algemene principes van de medische en forensische zorg aan slachtoffers van SG) - Lieven Wostyn

13:00-16:15 Medische zorg minderjarigen - Wouter Karst

05/10/2023

09:00-16:45 Forensisch onderzoek minderjarige slachtoffers - Wouter Karst

06/10/2023

09:00-16:45 Forensisch onderzoek meerderjarigen slachtoffers - Joke Wuestenbergs

09/10/2023

09:00-12:15 Duiding forensisch stappenplan - Joke Wuestenbergs

13:00-16:15 Het ZSG en de rol van de politie - Tineke Verduyn

10/10/2023

09:00-12:45 Casemanagement - Barbara Standaert

13:30-16:45 Het ZSG en de rol van het parket - Myriam Claeys

02/10/2023

09:00-16:45 Psychologische zorg in het ZSG - Sarah Vermeesch
 

03/10/2023

09:00-16:45 Leren spreken over seksueel geweld binnen therapie (Theorie / Rollenspel) - Kris Decraemer

04/10/2023

09:00-12:45 Acute stress-stoornis en post-traumatisch stress stoornis - Koen Van Praet

13:30-16:45 3-fasen model - Manoëlle Hopchet
 

05/10/2023

09:00-12:45 Giftige relaties: intrafamiliaal geweld - Peter Adriaenssens

13:30-16:45 Systeemtheoretische benadering - Peter Adriaenssens

06/10/2023

09:00-12:30 Introductie tot EMDR - Sandrine Belenger

13:15-16:45 Cognitieve gedragstherapie - Veerle Roggeman

Introductie

• Introductie van de basisopleiding: doel, doelgroep, programma…
• Praktische details
• Introductie van de deelnemers (rondetafel)

De Zorgcentra na Seksueel Geweld

• Historiek (Conventie van Istanbul, pilootproject, wetenschappelijke studie, nationale uitrol, werkgroepen)
• Eerste benadering ZSG-model:
  • Kernprincipes;
  • De nieuwe functies (forensisch verpleegkundige, leidinggevende ZSG-afdeling, arts-medisch verantwoordelijke, zedeninspecteur) en de rol van elkeen binnen het model.
  • Het traject van het slachtoffer binnen het ZSG (flowcharts)
  • Handeliingsplannen - grote lijnen + FOSTA

Doel: eerste benadering van het ZSG, de constructie ervan, het ZSG-model

Seksueel geweld

• Definities van geweld en de verschillende vormen ervan
• Mythes over verkrachting en seksueel geweld
• Prevalentie (inclusief dark number en kwetsbare personen)
• Verklarende theorieën 
   

Doel: Eerste benadering van het onderwerp seksueel geweld, om meer te weten te komen over de cijfers, de theorieën en de onderliggende dynamie

Rol Forensisch verpleegkundige & psycholoog algemeen

• Functie van forensisch verpleegkundige en case manager
• Functie van psycholoog bij het ZSG
• Samenwerking tussen beiden

De eerste psychologische hulp

• 5 principes
• Onthaal slachtoffer: uitleg wat ZSG te bieden heeft
• Een psychologisch kader bieden om gevoelige kwesties aan te pakken (sekuseel geweld, seksualiteit)
• Mogelijke ondersteuning van de psycholoog aan de forensisch verpleegkundige
• Veiligheidsplan
• Beoordeling van het risico op geweld (tegen anderen/zichzelf)
  • Instrumenten/schema uit handelingsplan leren kennen
• Voor slachtoffers en steunfiguren
• Casestudies

Doel: De eerste psychologische hulp kunnen aanbieden (volgens het ZSG-model) aan slachtoffers en steunfiguren die zich bij een ZSG melden

Inleiding tot het gerechtelijk systeem en het strafrecht

• Voorstellen van het Belgisch rechtssysteem (gerechtelijke organisatie, (onderzoeks)rechter, openbaar ministerie, hoven en rechtbanken,…)
• Commissie en Bureau juridische bijstand
• Inleiding tot het strafrecht, met een focus op seksueel geweld in relatie tot het strafrecht in het algemeen
• Wettelijke definities (aanranding van de eerbaarheid, verkrachting)
• Begrip toestemming
• Klacht (procédure bij politie, openbaar ministerie...)
• Verjaring (vooral voor minderjarige slachtoffers)
• Onderzoek aan het lichaam
• Rol van de politie en parket 

Doel: Een betere kennis verwerven van de basisbegrippen van het gerechtelijk systeem, de instituties en het strafrecht, met betrekking tot het tot het thema seksueel geweld in de acute fase.

Beroepsgeheim

• Medisch beroepsgeheim: art. 458 Strafwetboek
• Gedeeld beroepsgeheim
• Uitzondering op het beroepsgeheim: melding aan Openbaar Ministerie (art. 458bis)
• Casusoverleg (458ter)
• Casussen

Doel: een betere kennis hebben van het begrip (medisch) beroepsgeheim en van de grenzen daarvan, weten onder welke voorwaarden aangifte bij het Openbaar Ministerie kan/moet worden gedaan

Leren spreken over seksueel geweld binnen therapie

• Seksueel geweld kunnen bespreken in therapie op een wijze die voldoende aansluit bij de cliënt én voldoende erkenning geeft aan het slachtofferschap.
• De gevolgen van seksueel geweld en de effecten daarvan op relationele intimiteit en nabijheid (op middellange en langere termijn) kunnen bespreken met de cliënt.
• De geschonden lijfkant en de effecten daarvan op het seksuele leven (op middellange en langere termijn) kunnen bespreken.

Doel: De deelnemers verwerven inzicht in de impact van acuut seksueel geweld op relationele intimiteit en seksueel leven, en leren diverse benaderingen voor het bespreken van deze ervaringen, zowel direct als indirect, binnen therapeutische context.

Zorg voor minderjarige slachtoffers

• Voorstelling handelingsplan minderjarigen ZSG
• Rechtspositie minderjarigen (o.a. in medisch recht) en bekwaamheid
• Deontologie
• Specifieke kenmerken van minderjarige slachtoffers (klacht/niet-klacht, strafrecht, rechten van de patiënt, niet-toepasselijkheid van verjaring)
• Casus vechtscheiding & verschillende belangen minderjarigen en ouders
   

Doel: eerste kennismaking met de zorg voor minderjarige slachtoffers door het ZSG en verwerven van de tools om hen adequaat op te vangen
 

Samenwerking met verenigingen voor minderjarigen slachtoffers

• In het bijzonder: samenwerking met VK/SOS Enfants
  • Rol
  • Modaliteiten contactname
  • Melding vs. Adviesoorstelling handelingsplan minderjarigen ZSG
• Verduidelijking rol andere diensten SAJ/SPJ/OCJ
• Casussen rond samenwerking (verschillende bellangen minderjarige vs. ouders)

Doel: kunnen samenwerken met het Vertrouwenscentrum volgens de afspraken in het samenwerkingsakkoord en ieders rol en taken beter begrijpen.

Zorg voor slachtoffers met psychiatrische problematiek

• Soorten psychiatrische problematieken
• Interferentie met trauma
• Specifieke kenmerken van de zorg
• Doorverwijzing naar andere organisaties en naar het bestaande netwerk
• Praktische tools

Doel: Slachtoffers met deze problematieken kunnen herkennen, weten wat de gevolgen zijn voor de behandeling in het ZSG en naar welke diensten het ZSG hen kan doorverwijzen

Communicatieve vaardigheden

• Minderjarigen en meerderjarigen
• Niet-suggestiviteit, neutraliteit
• Casus

Doel: Het belang van een niet-suggestieve, neutrale houding en actief luisteren bij het inwinnen van het verhaal van een slachtoffer, belang van spontaan verhaal

Medische zorg voor meerderjarigen

• Globale evaluatie van het slachtoffer
• Eerste hulp
• Stalen, behandelingen en vaccins
• Medische follow-up
• Samenwerking met het hiv-referentiecentrum
• Medisch attest

Doel: de algemene toestand van het slachtoffer kunnen beoordelen en kunnen inschatten wanneer het nodig is een arts in te schakelen, eerste hulp kunnen verlenen, weten welke stalen moeten worden genomen en welke behandelingen in de acute fase aan slachtoffers moeten worden verstrekt, weten welke medische follow-up tijdens het casemanagement moet worden gegeven (medicatie, afspraken, enz.), met het hiv-referentiecentrum kunnen samenwerken, nadruk op het belang van het medisch attest.

Medische zorg voor minderjarigen

• Medisch protocool ZSG
• Specifieke omstandigheden minderjarigen
• Multidisciplinair overleg
• Wetenschappelijk onderzoek mbt medische zorgen voor minderjarigen en seksueel geweld

Doel: kennis hebben van het medisch protocol minderjarigen en specifieke medische handelingen voor deze doelgroep

Forensisch onderzoek minderjarige slachtoffers

• Bijzonderheden minderjarigen
• Bijzondere aandacht voor
  • Maagdenvlies
  • normale variaties (dermatologie)

Doel: forensisch onderzoek van minderjarige slachtoffers van seksueel geweld kunnen uitvoeren, met de nadruk op de specifieke kenmerken in vergelijking met volwassenen (stalen, soorten swabs, enz.)

Forensisch onderzoek meerderjarige slachtoffers

• Lichamelijke en genitale verwondingen
• Beschrijving en interpretatie
• Toxicologie
• Stalen & oefeningen met verschillende soorten SWABS
• Aandachtspunten bij mensen met andere culturele achtergrond
• Praktijkoefeningen 

Doel: een forensisch onderzoek van volwassen slachtoffers van seksueel geweld kunnen uitvoeren en weten hoe de verschillende aangetroffen letsels correct kunnen worden beschreven

Duiding forensisch stappenplan

• Presentatie FOSTA
• Oefeningen met document

Doel: het forensisch stappenplan correct kunnen invullen met de nodige informatie voor een eventuele gerechtelijke procedure

Het ZSG en de rol van de politie

• Inleiding: de politie
  • Geïntegreerd + Gestructereerd op 2 niveaus: lokaal en federaal
  • Basistaken
• Enkele begrippen
  • De klacht
  • Basisrechten van slachtoffers
  • Het proce-verbaal
• ZSG-procedure
  • Zedeninspecteurs en hun taken
  • Samenwerking ZSG - politie
  • Verschillende soorten verhoor en gefilmd verhoor bij ZSG
  • Bewijsmateriaal: belang van forensische stalen (verzegeling + inbeslagname)
     

Doel: beter inzicht in de rol van de politie binnen het ZSG en de onderlinge koppeling van de verschillende disciplines (forensisch verpleegkundige - zedeninspecteur)

Het ZSG en de rol van het parket:

• Het juridisch proces
  • Contactname
  • Referentiemagistraat
  • Seponering
  • Onderzoeksrechter
  • …
• Juridisch kader ZSG
• ZSG-Procedure
  • Rol en taken van het parket in deze procedure
  • Plaats van de forensisch verpleegkundige in deze procedure
  • Vorderingen

Doel: beter inzicht in de rol van het parket binnen het ZSG en de onderlinge koppeling van de verschillende disciplines (forensisch verpleegkundige - parket)

Casemanagement

• Belang van follow-up
• ZSG-protocol
• Warme doorverwijzing
• Rollenspelen

Doel: Het casemanagement van slachtoffers kunnen opnemen en het belang daarvan inzien

Leren spreken over seksueel geweld en de gevolgen ervan op het seksleven van het slachtoffer binnen therapie

• Erkennen dat je slachtoffer bent geworden
• Seksueel geweld onder woorden leren brengen
• Het seksueel leven na seksueel geweld
   

Doel: seksueel geweld, de eventuele gevolgen ervan op het seksleven en slachtofferschap op de juiste manier kunnen bespreken in therapie
 

Acute stress-stoornis en post-traumatisch stress stoornis

• Complex trauma te behandelen in de acute fase
• Diagnostische criteria
• Evaluatie van het trauma
• Behandeling
• Casusbesprekingen
   

Doel : symptomen van acute stress en posttraumatische stressstoornis herkennen aan de hand van vragenlijsten en kunnen behandelen
 

3-fasen model

• Voorstelling van het model
• Bijzondere aandacht voor stabilisatechnieken
• Tools en methodes
   

Doel : een beter begrip van mogelijke reacties na trauma en het beheersen van stabilisatietechnieken
 

Psychologische zorg in het ZSG

• Handelingsplan psycholoog
  • Anamese
  • Presentatie van de verschillende vragenlijsten
  • Psycho-educatie
  • Afsluiting
  • Zorg voor steunfiguren
• Uitwisseling van praktijkvoorbeelden
   

Doel: weten hoe in de acute fase psychologische zorg kan worden verleend aan meerderjarige slachtoffers volgens het ZSG-model

Giftige relaties: intrafamiliaal geweld

• Kindermisbruik
• Partnergeweld
• Risico- en beschermingsfactoren
   

Doel: bijzondere dynamieken van intra familiaal geweld begrijpen en de nodige tools krijgen om dit bespreekbaar te maken met het slachtoffer

Systheemtheoretische benadering

• Impact seksueel geweld op het systeem
• Zorg door en voor steunfiguren
• Bijzondere aandacht voor :
  • transgenerationeel trauma
  • Secundaire victimisatie

Doel: kennis van de basisbeginselen van de systeemtheorie en van het nut ervan bij de nazorg van seksueel geweld

Introductie tot EMDR

• Adverse Childhoold Expereiences
• Presentatie van het EMDR-model
• In het kader van het ZSG: nut bij nazorg voor slachtoffers van seksueel geweld

Doel: kennis van de basisbeginselen van EMDR en van het nut ervan bij de nazorg van seksueel geweld
 

Cognitieve gedragstherapie

• Voorstelling van cognitieve gedragstherapie
• Tools in het kader van het ZSG
   

Doel: kennis van de basisbeginselen van de cognitieve gedragstheorie en van het nut ervan bij de nazorg van seksueel gewe