Opleidingen voor de personeelsleden van de zorgcentra na seksueel geweld

11/01/2023

09:00-12:45 Introductie & Zorgcentra na Seksueel Geweld - Lien De Leeuw & Heleen De Keyzer (IGVM)

13:30-16:45 Seksueel geweld - Saar Baert
 

12/01/2023

09:00-12:45 Psychologische gevolgen seksueel geweld: trauma - Dagmar Stockman

13:30-16:45 Seksuologie en seksueel geweld - Lotte De Schrijver
 

13/01/2023

09:00-13:15 Psychologische gevolgen seksueel geweld: zelfmoord - Liese Moors 
 

16/01/2023

09:00-10:00 Rol Forensisch verpleegkundige + psycholoog algemeen

10:00-16:45 De eerste psychologische hulp
 

17/01/2023

09:00-12:15 Inleiding tot het gerechtelijk systeem en het strafrecht - Ann Soenens

13:00-16:45 Seksueel geweld in relatie tot het strafrecht in het algemeen - Ann Soenens
 

18/01/2023

09:00-11:45 Beroepsgeheim - Tom Goffin

12:00-12:45 Diensten slachtofferzorg / sociale kaart : politionele slachtofferbejegening

13:30-14:45 Diensten slachtofferhup CAW

15:00-16:45 Diensten slachtofferzorg / sociale kaart : dienst slachtofferonthaal

19/01/2023

09:00-10:00 Zorg voor minderjarige slachtoffers - Annelies Cardon (IGVM)

10:15-11:45 Zorg voor minderjarige slachtoffers : rechtspositie minderjarige en deontologie - Liesbeth Legiest

12:45-16:30 Samenwerking met verenigingen voor minderjarige slachtoffers

20/01/2023

09:00-11:45 Seksueel geweld en drugs, alcohol, intoxicatie

12:45-14:45 Zorg voor specifieke doelgroepen : LGBTQIA+ - Lotte De Schrijver

15:00-16:45 Zorg voor specifieke doelgroepen : sekswerkers - Martine Claeyssens
 

23/01/2023

09:00-11:00 Zorg voor specifieke doelgroepen: Personen met migratieachtergrond en personen met een precaire of illegale verblijfsstatus

11:15-13:15 Zorg voor specifieke doelgroepen: mannen

14:00-16:30 Zorg voor slachtoffers met mentale beperking - Miek Scheepers

24/01/2023

09:00-16:45 Zorg voor de zorgenden - Lotte De Schrijver

25/01/2023

09:00-12:15 Intrafamiliaal geweld

13:00-16:45 Het verhaal van het slachtoffer - Sigrid Noelanders

26/01/2023

09:00-13:15 Zorg voor slachtoffers met psychiatrische problematiek - Rick Roels

27/01/2023

09:00-12:15 Zorg voor steunfiguren

13:00-16:45 Rollenspelen : eerste psychologische opvang = seteunfiguren

30/01/2023

09:00-11:00 Medische gevolgen seksueel geweld - Kristien Roelens

11:15-16:15 Medische zorg meerderjarige (+ algemene principes van de medische en forensische zorg aan slachtoffers van SG) - Kristien Roelens

31/01/2023

09:00-12:15 Medische zorg minderjarigen - Wouter Karst

13:00-16:15 Eerste psychologische zorg voor minderjarige slachtoffers en hun steunfiguren
 

01/02/2023

09:00-16:45 Forensisch onderzoek voor volwassen slachtoffers - Joke Wuestenbergs

02/02/2023

09:00-16:45 Forensisch onderzoek minderjarige slachtoffers - Wouter Karst

03/02/2023

09:00-12:45 Duiding forensisch stappenplan - Joke Wuestenbergs

13:30-16:45 Het gynaecologisch onderzoek - Nele Coryn

06/02/2023

09:00-16:15 Forensische foto’s

07/02/2023

09:00-13:15 Het ZSG en de rol van het parket - Myriam Claeys

14:00-16:15 Samenwerking met DNA-labo

08/02/2023

09:00-16:15 Het ZSG en de rol van de politie

09/02/2023

09:00-12:45 Casemanagement

13:30-16:45 Uitwisseling praktijkervaringen

25/01/2023

09:00-16:45 Psychologische zorg in het ZSG
 

26/01/2023

09:00-13:15 Leren spreken over seksueel geweld binnen therapie

27/01/2023

09:00-12:45 Acute stress-stoornis en post-traumatisch stress stoornis

13:30-16:45 3-fasen model
 

30/01/2023

09:00-12:45 Giftige relaties: intrafamiliaal geweld

13:30-16:45 Systeemtheoretische benadering
 

31/01/2023

09:00-12:30 Introductie tot EMDR

13:15-16:45 Cognitieve gedragstherapie - Veerle Roggeman
 

01/02/2023

09:00-12:45 Veerkracht - Ybe Castelijn

13:30-16:45 Doorverwijzing voor behandeling op lange termijn - Heidi Deknudt

Introductie

• Introductie van de basisopleiding: doel, doelgroep, programma…
• Praktische details
• Introductie van de deelnemers (rondetafel)

De Zorgcentra na Seksueel Geweld

• Historiek (Conventie van Istanbul, pilootproject, wetenschappelijke studie, nationale uitrol, werkgroepen)
• Eerste benadering ZSG-model:
  • Kernprincipes;
  • De nieuwe functies (forensisch verpleegkundige, leidinggevende ZSG-afdeling, arts-medisch verantwoordelijke, zedeninspecteur) en de rol van elkeen binnen het model.
  • Het traject van het slachtoffer binnen het ZSG (flowcharts)
  • Handeliingsplannen - grote lijnen + FOSTA

Doel: eerste benadering van het ZSG, de constructie ervan, het ZSG-model

Seksueel geweld

• Definities van geweld en de verschillende vormen ervan
• Mythes over verkrachting en seksueel geweld
• Prevalentie (inclusief dark number en kwetsbare personen)
• Verklarende theorieën 
   

Doel: Eerste benadering van het onderwerp seksueel geweld, om meer te weten te komen over de cijfers, de theorieën en de onderliggende dynamiek


Seksuologie en seksueel geweld

• Definities van seksualiteit, seksuele gezondheid en seksuele rechten
• Basiskennis over lichamelijk responsen (opwinding, orgasme,...) en seksuele problemen
• Taboes
• Praten over seksualiteit, kennis van het lichaam
   

Doel: het onderwerp seksualiteit beter begrijpen en er zich comfortabeler bij voelen

Psychologische gevolgen seksueel geweld: trauma

• Psychologische gevolgen van seksueel geweld in het algemeen
• Focus op trauma's
  • De verschillende types van trauma
  • Neurobiologie van trauma
  • Dissociatie en stabilisatie
  • Acute stress en posttraumatische stressstoornis
• Onthulling : hoe faciliteren
• Casestudies

Doel: de eerste psychologische reacties van slachtoffers van seksueel geweld leren kennen en er passend op leren reageren

Psychologische gevolgen seksueel geweld: zelfmoord

• Duidelijk kader voor het reageren op suïcidaal gedrag (face-to-face of per telefoon, e-mail)
• Praktijk en concrete tools

Doel: de tekenen van suïcidale gedachten kunnen herkennen en op passende wijze reageren op slachtoffers die suïcidale gedachten hebben als gevolg van seksueel geweld.

Risicogedrag: zelfverwonding

• Prevalentie
• Diagnose: hoe herkennen?
• Ontstaan
• Hoe reageren: praktijk en concrete tools

Inleiding tot het gerechtelijk systeem en het strafrecht

• Voorstellen van het Belgisch rechtssysteem (gerechtelijke organisatie, (onderzoeks)rechter, openbaar ministerie, hoven en rechtbanken,…)
• Inleiding tot het strafrecht
• Commissie en Bureau juridische bijstand

Doel: Een betere kennis verwerven van de basisbegrippen van het gerechtelijk systeem, de instituties en het strafrecht.
 

Seksueel geweld in relatie tot het strafrecht in het algemeen

• Wettelijke definities (aanranding van de eerbaarheid, verkrachting)
• Begrip toestemming
• Klacht (procédure bij politie, openbaar ministerie...)
• Verjaring (vooral voor minderjarige slachtoffers)
• Onderzoek aan het lichaam
• Rol van de politie en parket

Doel: Een betere kennis verwerven van de basisbegrippen van het strafrecht met betrekking tot het thema seksueel geweld in de acute fase

Rol Forensisch verpleegkundige & psycholoog algemeen

• Functie van forensisch verpleegkundige en case manager
• Functie van psycholoog bij het ZSG
• Samenwerking tussen beiden

De eerste psychologische hulp

• 5 principes
• Onthaal slachtoffer: uitleg wat ZSG te bieden heeft
• Een psychologisch kader bieden om gevoelige kwesties aan te pakken (sekuseel geweld, seksualiteit)
• Mogelijke ondersteuning van de psycholoog aan de forensisch verpleegkundige
• Veiligheidsplan
• Beoordeling van het risico op geweld (tegen anderen/zichzelf)
  • Instrumenten/schema uit handelingsplan leren kennen
• Voor slachtoffers en steunfiguren
• Casestudies

Doel: De eerste psychologische hulp kunnen aanbieden (volgens het ZSG-model) aan slachtoffers en steunfiguren die zich bij een ZSG melden

Beroepsgeheim

• Medisch beroepsgeheim: art. 458 Strafwetboek
• Gedeeld beroepsgeheim
• Uitzondering op het beroepsgeheim: melding aan Openbaar Ministerie (art. 458bis)
• Casusoverleg (458ter)
• Casussen

Doel: een betere kennis hebben van het begrip (medisch) beroepsgeheim en van de grenzen daarvan, weten onder welke voorwaarden aangifte bij het Openbaar Ministerie kan/moet worden gedaan
 

Diensten slachtofferzorg & Sociale kaart

• Slachtofferbejegening
• Slachtofferhulp
• Slachtofferonthaal
• Overige nuttige diensten afhankelijk van sociale kaart
   

Doel: Verbetering van de kennis van de diensten waarnaar doorverwezen kan worden op lokaal niveau voor de nazorg
 

Zorg voor minderjarige slachtoffers

• Voorstelling handelingsplan minderjarigen ZSG
• Rechtspositie minderjarigen (o.a. in medisch recht) en bekwaamheid
• Deontologie
• Specifieke kenmerken van minderjarige slachtoffers (klacht/niet-klacht, strafrecht, rechten van de patiënt, niet-toepasselijkheid van verjaring)
• Casus vechtscheiding & verschillende belangen minderjarigen en ouders
   

Doel: eerste kennismaking met de zorg voor minderjarige slachtoffers door het ZSG en verwerven van de tools om hen adequaat op te vangen
 

Samenwerking met verenigingen voor minderjarigen slachtoffers

• In het bijzonder: samenwerking met VK/SOS Enfants
  • Rol
  • Modaliteiten contactname
  • Melding vs. Adviesoorstelling handelingsplan minderjarigen ZSG
• Verduidelijking rol andere diensten SAJ/SPJ/OCJ
• Casussen rond samenwerking (verschillende bellangen minderjarige vs. ouders)

Doel: kunnen samenwerken met het Vertrouwenscentrum volgens de afspraken in het samenwerkingsakkoord en ieders rol en taken beter begrijpen.
 

Seksueel geweld en drugs, alcohol, intoxicatie

• Prevalentie
• "drug-facilitated sexual assault" en bijzondere aandacht voor Black-out
• Opsporing en impact op de zorg

Doel: De verschillende problemen van intoxicatie bij een slachtoffer kunnen opsporen, de mogelijke gevolgen kennen en weten welke impact dit kan hebben voor de zorg binnen het ZSG

Zorg voor specifieke doelgroepen

• Personen met migratieachtergrond en personen met een precaire of illegale verblijfsstatus
• LGBTQIA+
• Mannen 
• Sekswerkers

Doel: bepaalde specifieke doelgroepen kunnen identificeren, hen adequate zorg kunnen verlenen en naar specifieke diensten kunnen doorverwijzen

Zorg voor slachtoffers met mentale beperking

• Symptomen en geschiedenis van het slachtoffer
• Specifieke kenmerken van de zorg
• Doorverwijzing naar andere organisaties
• Bescherming slachtoffer
• Houding en mogelijke reacties (praktijk)

Doel: Slachtoffers met een mentale beperking kunnen herkennen, weten wat de impact is op de behandeling in het ZSG en naar welke diensten het ZSG hen kan doorverwijzen


Zorg voor de zorgenden

• Impact van het werk op het personeel
• Bijzondere aandacht voor begrippen ‘vicarious trauma’ en spiegelneuronen
• Copingstrategieën
• Tools
• Belang van supervisie en intervisie

Doel: Strategieën verwerven om de impact van het ZSG op zichzelf als zorgverlener te beheren (coping, supervisie en intervisie)

Rollenspelen: Onthaal en Eerste psychologische zorg

• Praktische toepassing van het gemeenschappelijke deel en in het bijzonder van de module "De eerste psychologische zorg)

Zorg voor steunfiguren

• Bijzondere aandacht voor secundaire of inderecte victimisatie
   

Doel: Passende bijstand kunnen verlenen aan degenen die slachtoffers van seksueel geweld begeleiden, zowel om hen zelf te helpen als om hen te steunen bij hun hulp aan slachtoffers

Intrafamiliaal geweld

• Partners
• Kinderen
   

Doel: bijzondere dynamieken begrijpen van disfunctionele gezinsrelaties en weten hoe hiermee om te gaan binnen het ZSG

Het verhaal van het slachtoffer

• Minderjarigen en meerderjarigen
• Niet-suggestiviteit, neutraliteit
• Casus

Doel: Het belang van een niet-suggestieve, neutrale houding en actief luisteren bij het inwinnen van het verhaal van een slachtoffer, belang van spontaan verhaal

Medische gevolgen seksueel geweld

• Medische gevolgen op korte en lange termijn
• Seksueel overdraagbare infecties
• Verloskundige gevolgen

Doel: de belangrijkste medische gevolgen van seksueel geweld voor slachtoffers kennen en die kunnen vaststellen

Medische zorg voor meerderjarigen

• Globale evaluatie van het slachtoffer
• Eerste hulp
• Stalen, behandelingen en vaccins
• Medische follow-up
• Samenwerking met het hiv-referentiecentrum
• Medisch attest

Doel: de algemene toestand van het slachtoffer kunnen beoordelen en kunnen inschatten wanneer het nodig is een arts in te schakelen, eerste hulp kunnen verlenen, weten welke stalen moeten worden genomen en welke behandelingen in de acute fase aan slachtoffers moeten worden verstrekt, weten welke medische follow-up tijdens het casemanagement moet worden gegeven (medicatie, afspraken, enz.), met het hiv-referentiecentrum kunnen samenwerken, nadruk op het belang van het medisch attest.

Medische zorg voor minderjarigen

• Medisch protocool ZSG
• Specifieke omstandigheden minderjarigen
• Multidisciplinair overleg
• Wetenschappelijk onderzoek mbt medische zorgen voor minderjarigen en seksueel geweld

Doel: kennis hebben van het medisch protocol minderjarigen en specifieke medische handelingen voor deze doelgroep

Eerste psychologische zorg voor minderjarige slachtoffers en hun steunfiguren

• Hulpmiddelen voor het omgaan met minderjarige slachtoffers (woordenschat, hoe het onderwerp te benaderen, enz.)
   

Doel: Een eerste opvang en psychologische hulp kunnen bieden specifiek voor minderjarige slachtoffers en hun steunfiguren

Forensisch onderzoek voor volwassen slachtoffers

• Lichamelijke en genitale verwondingen
• Beschrijving en interpretatie
• Toxicologie
• Stalen & oefeningen met verschillende soorten SWABS
• Aandachtspunten bij mensen met andere culturele achtergrond
• Praktijkoefeningen 

Doel: een forensisch onderzoek van volwassen slachtoffers van seksueel geweld kunnen uitvoeren en weten hoe de verschillende aangetroffen letsels correct kunnen worden beschreven

Forensisch onderzoek minderjarige slachtoffers

• Bijzonderheden minderjarigen
• Bijzondere aandacht voor
  • Maagdenvlies
  • normale variaties (dermatologie)

Doel: forensisch onderzoek van minderjarige slachtoffers van seksueel geweld kunnen uitvoeren, met de nadruk op de specifieke kenmerken in vergelijking met volwassenen (stalen, soorten swabs, enz.)

Duiding forensisch stappenplan

• Presentatie FOSTA
• Oefeningen met document

Doel: het forensisch stappenplan correct kunnen invullen met de nodige informatie voor een eventuele gerechtelijke procedure

Het gynaecologisch onderzoek

• Gebruik van swabs, speculum, enz.
• Casussen
• Praktijkoefeningen

Doel: een gynaecologisch onderzoek van een slachtoffer kunnen uitvoeren door gebruik te maken van verschillende soorten swabs, met de nadruk op de praktijk

Zorg voor slachtoffers met psychiatrische problematiek

• Soorten psychiatrische problematieken
• Interferentie met trauma
• Specifieke kenmerken van de zorg
• Doorverwijzing naar andere organisaties en naar het bestaande netwerk
• Praktische tools

Doel: Slachtoffers met deze problematieken kunnen herkennen, weten wat de gevolgen zijn voor de behandeling in het ZSG en naar welke diensten het ZSG hen kan doorverwijzen


Forensische foto’s

• Theorie
  • Optimaal gebruik van de ZSG ter beschikking gestelde camera en toebehoren
• Praktische oefeingen

Doel: Forensische foto's kunnen maken met de apparatuur die beschikbaar is in het ZSG, zodat deze foto's kunnen worden gebruikt voor eventuele interpretatie door een forensisch arts in gerechtelijke procedures

Het ZSG en de rol van het parket:

• Het juridisch proces
  • Contactname
  • Referentiemagistraat
  • Seponering
  • Onderzoeksrechter
  • …
• Juridisch kader ZSG
• ZSG-Procedure
  • Rol en taken van het parket in deze procedure
  • Plaats van de forensisch verpleegkundige in deze procedure
  • Vorderingen

Doel: beter inzicht in de rol van het parket binnen het ZSG en de onderlinge koppeling van de verschillende disciplines (forensisch verpleegkundige - parket)
 

Samenwerking met DNA-labo

• Correct bewaren van DNA-stalen en kledij
• Analyse van DNA-stalen

Het ZSG en de rol van de politie

• Inleiding: de politie
  • Geïntegreerd + Gestructereerd op 2 niveaus: lokaal en federaal
  • Basistaken
• Enkele begrippen
  • De klacht
  • Basisrechten van slachtoffers
  • Het proce-verbaal
• ZSG-procedure
  • Zedeninspecteurs en hun taken
  • Samenwerking ZSG - politie
  • Verschillende soorten verhoor en gefilmd verhoor bij ZSG
  • Bewijsmateriaal: belang van forensische stalen (verzegeling + inbeslagname)
     

Doel: beter inzicht in de rol van de politie binnen het ZSG en de onderlinge koppeling van de verschillende disciplines (forensisch verpleegkundige - zedeninspecteur)

Casemanagement

• Belang van follow-up
• ZSG-protocol
• Warme doorverwijzing
• Rollenspelen

Doel: Het casemanagement van slachtoffers kunnen opnemen en het belang daarvan inzien
 

Uitwisseling praktijkervaringen

• Rollenspelen, oefeningen en informatie naar gelang van de behoeften van de deelne(e)m(st)ers

Leren spreken over seksueel geweld en de gevolgen ervan op het seksleven van het slachtoffer binnen therapie

• Erkennen dat je slachtoffer bent geworden
• Seksueel geweld onder woorden leren brengen
• Het seksueel leven na seksueel geweld
   

Doel: seksueel geweld,de eventuele gevolgen ervan op het seksleven en slachtofferschap op de juiste manier kunnen bespreken in therapie
 

Acute stress-stoornis en post-traumatisch stress stoornis

• Complex trauma te behandelen in de acute fase
• Diagnostische criteria
• Evaluatie van het trauma
• Behandeling
• Casusbesprekingen
   

Doel : symptomen van acute stress en posttraumatische stressstoornis herkennen aan de hand van vragenlijsten en kunnen behandelen
 

3-fasen model

• Voorstelling van het model
• Bijzondere aandacht voor stabilisatechnieken
• Tools en methodes
   

Doel : een beter begrip van mogelijke reacties na trauma en het beheersen van stabilisatietechnieken
 

Psychologische zorg in het ZSG

• Handelingsplan psycholoog
  • Anamese
  • Presentatie van de verschillende vragenlijsten
  • Psycho-educatie
  • Afsluiting
  • Zorg voor steunfiguren
• Uitwisseling van praktijkvoorbeelden
   

Doel: weten hoe in de acute fase psychologische zorg kan worden verleend aan meerderjarige slachtoffers volgens het ZSG-model

Giftige relaties: intrafamiliaal geweld

• Kindermisbruik
• Partnergeweld
• Risico- en beschermingsfactoren
   

Doel: bijzondere dynamieken van intra familiaal geweld begrijpen en de nodige tools krijgen om dit bespreekbaar te maken met het slachtoffer

Systheemtheoretische benadering

• Impact seksueel geweld op het systeem
• Zorg door en voor steunfiguren
• Bijzondere aandacht voor :
  • transgenerationeel trauma
  • Secundaire victimisatie

Doel: kennis van de basisbeginselen van de systeemtheorie en van het nut ervan bij de nazorg van seksueel geweld

Introductie tot EMDR

• Adverse Childhoold Expereiences
• Presentatie van het EMDR-model
• In het kader van het ZSG: nut bij nazorg voor slachtoffers van seksueel geweld

Doel: kennis van de basisbeginselen van EMDR en van het nut ervan bij de nazorg van seksueel geweld
 

Cognitieve gedragstherapie

• Voorstelling van cognitieve gedragstherapie
• Tools in het kader van het ZSG
   

Doel: kennis van de basisbeginselen van de cognitieve gedragstheorie en van het nut ervan bij de nazorg van seksueel geweld

Veerkracht

• Definitie van veerkracht
• Risico- en beschermingsfactoren
• Copingstrategieën
• Bijzondereheden bij jonge kinderen
   

Doel : een beter begrip van het begrip veerkracht en de dynamiek ervan, en hoe die te versterken bij slachtoffers van seksueel geweld

Hoe afscheid nemen van de cliënt: doorverwijzing voor behandeling op lange termijn

• Warme doorverwijzing
• Afstand nemen

Doel :  Slachtoffers op passende wijze kunnen doorverwijzen voor follow-up op lange termijn na het ZSG en weten hoe een stap terug kan worden gezet in de zorgrelatie